Прагляд крыніцы для Вікіпэдыя:Нэўтральны пункт гледжаньня

== Дасягненьне нэўтральнасьці ==
{{Асноўны артыкул|Вікіпэдыя:Як пісаць нэўтральныя артыкулы}}

=== Найменьне артыкулаў ===
{{Асноўны артыкул|Вікіпэдыя:Пагадненьні па назвах артыкулаў}}

Усякі артыкул Вікіпэдыі мусіць мець дакладную і адметную назву{{Заўвага|Аднак дапускаецца ўжываць [[Вікіпэдыя:Перанакіраваньне|перанакіраваньні]] ў выпадках, калі для тэрміну існуюць розныя бясспрэчныя [[сынонім]]ы і варыяцыі}}. Назвы артыкулаў таксама павінны адпавядаць правілу нэўтральнасьці. Калі існуюць розныя варыянты назваў артыкула, гэтыя погляды павінны быць раскрытыя ў зьмесьце артыкула і падмацаваныя спасылкамі з надзейных крыніцаў. Ні ў якім іншым выпадку альтэрнатыўныя назвы артыкула не павінны ўжывацца рэдактарамі Вікіпэдыі дзеля вырашэньня спрэчак, якія тычацца розных пунктаў гледжаньня. Ня ёсьць выйсьцем і ўжываньне падвойных назваў ці пералічэньняў у назьве артыкула: ''Пляскатая Зямля/Круглая Зямля'' ці ''Пляскатая Зямля (Круглая Зямля)''{{Заўвага|Глядзіце таксама: [[Вікіпэдыя:Канфлікты назваў|Выбар паміж альтэрнатыўнымі назвамі]]}}.

Часам ужо сама назва артыкула можа выклікаць спрэчкі ды рознагалосьсі. Асабліва гэта датычыцца апісальных найменьняў, якія прадузята выражаюць стаўленьне да тэмы артыкула. Вельмі важна назваць артыкул нэўтральна, каб гэта задала слушны нэўтральны кірунак усяму артыкулу. Менавіта з гэтай прычыны назвы энцыкляпэдычных артыкулаў мусяць мець найвышэйшую ступень нэўтральнасьці. Назва можа абагульняць матэрыял артыкула з дапамогай менш экспрэсіўных словаў або ахопліваць больш шырокую тэму, каб падкрэсьліць нэўтральнае стаўленьне да тэмы апавяданьня, напрыклад, ''«Стаўленьне грамадзтва да наркотыкаў»'' замест ''«Крытыка наркотыкаў»''. Нэўтральныя назвы заахвочваюць да ўдзелу людзей з рознымі пунктамі гледжаньня, а таксама вымушаюць да больш адказнага падыходу пры напісаньні артыкула.

Ужываньне ўласных імён у назвах артыкулаў таксама можа выклікаць спрэчкі вакол слушнасьці выбару таго ці іншага варыянту. У такім разе варта спыніцца на найбольш ужыванай назьве, якая выкарыстоўваецца ў [[Вікіпэдыя:Крыніцы, вартыя даверу|крыніцах, вартых даверу]].

=== Структура артыкулаў ===
{{Асноўны артыкул|Вікіпэдыя:Аздабленьне артыкулаў}}

У некаторых выпадках таксама варта зьвяртаць увагу на ўнутраную пабудову артыкула. Не існуе адмысловых абмежаваньняў што да ягонай структуры, але часам прытрымлівацца пэўнае пабудовы артыкула варта, каб пазьбегнуць перакосу ў бок аднаго пункту гледжаньня і ''празьмернае вагі''.

Пры стварэньні нэўтральнага артыкула трэба пазьбягаць:
:* вылучэньня тэксту ці іншага зьместу ў асобныя блёкі ці сэкцыі, створаныя толькі паводле пэўнага пункту гледжаньня{{Заўвага|Разьдзелы артыкулаў, што апавядаюць пра крытыку, альбо разьдзелы «за і супраць» — найбольш тыповыя прыклады. У такіх выпадках даволі цяжка сысьціся ў паразуменьні, што і ў якім аб’ёме варта туды ўлучаць}};
:* аздабленьня артыкула, загалоўкаў, зносак ці іншых элемэнтаў артыкула «на карысьць» пэўнага пункта гледжаньня;
:* выкарыстаньня іншых структурных альбо стылёвых аспэктаў, што ўскладняюць незаангажаванаму чытачу праўдзіва і адэкватна ўспрымаць надзейнасьць і аўтарытэтнасьць усіх выкладзеных меркаваньняў{{Заўвага|Часта прыведзеныя спасылкі выглядаюць больш як «спрэчкі», а зьмест структураваны бы «падсумаваньне вынікаў»}}.

=== Празьмерная вага ===

Нэўтральнасьць патрабуе, каб ў артыкуле былі прапарцыянальна прэзэнтаваныя ўсе значныя пункты гледжаньня, апублікаваныя ў [[Вікіпэдыя:Крыніцы, вартыя даверу|надзейных крыніцах]]. Аднак, пры іх апісаньні, нельга надаваць менш пашыраным зь іх больш ці столькі ж увагі, колькі і больш пашыраным. Пункты гледжаньня, якія карыстаюцца мізэрнай папулярнасьцю, увогуле ня варта ўлічваць у артыкулах, за выключэньнем артыкулаў, якія менавіта ім і прысьвечаны. Напрыклад, артыкул пра [[Зямля (плянэта)|Зямлю]] ня ўзгадвае пра сучасную падтрымку тэорыі «пляскатай Зямлі» з прычыны нізкай пашыранасьці гэтага меркаваньня.

Вікіпэдыя павінна прадстаўляць пэўныя погляды прапарцыянальна іх пашыранасьці ў надзейных крыніцах па тэме, і гэта тычыцца ня толькі самога тэксту, але й выяваў, вонкавых спасылак, катэгорыяў і іншага матэрыялу. Заўважце, што празьмерная вага пэўнаму аспэкту ці меркаваньню па тэме можа быць нададзеная рознымі шляхамі, уключна, але не абмежавана, глыбінёй дэталізацыі, аб’ёмам тэксту, пазыцыяніраваньнем у тэксьце артыкула, а таксама чароднасьцю.

Рэдкія, не пашыраныя меркаваньні могуць быць прадстаўленыя ў артыкулах, што адмыслова ім прысьвечаныя. Але гэтыя артыкулы не павінныя выглядаць спробай стварыць паралельны погляд на прадмет, адрозны ад погляду большасьці, і ў гэтым выпадку варта падаць спасылкі на артыкул, што зьмяшчае найбольш пашыраныя пункты гледжаньня па дадзенай тэматыцы.

: Паводле [[Джымі Ўэйлз]]а, перафразавана з [http://mail.wikipedia.org/pipermail/wikien-l/2003-September/006715.html гэтага запісу ў верасьні 2003]:
:* Калі пункт гледжаньня найбольш пашыраны, гэта павінна лёгка спраўджвацца спасылкамі на даступныя крыніцы;
:* Калі пункт гледжаньня пашыраны меней, не павінна выклікаць цяжкасьці назваць яго вядомых прадстаўнікоў;
:* Калі пункт гледжаньня падтрыманы вельмі нязначнай меншасьцю, ён не павінен адлюстроўвацца ў Вікіпэдыі, незалежна ад таго, ці праўда гэта, ці можаце вы яго спраўдзіць, за выняткам хіба што зьмяшчэньня ў дапаможным артыкуле.

Такім чынам, калі вы можаце даказаць нешта, што мае вельмі абмежаваную падтрымку ці ня мае прыхільнікаў увогуле, дык у Вікіпэдыі гэтаму няма месца. Калі ж гэты доказ быў абмеркаваны і зьмешчаны дзе-небудзь яшчэ, можна падаць на яго спасылку (глядзіце: [[Вікіпэдыя:Недапушчальнасьць арыгінальных дасьледаваньняў]] і [[Вікіпэдыя:Магчымасьць праверкі]]).

Не забывайцеся, што вызначаючы вагу таго ці іншага пункту гледжаньня, мы прытрымліваемся пашыранасьці гэтых поглядаў у надзейных крыніцах, а не між удзельнікаў Вікіпэдыі.

=== Неабходны складнік: добрае дасьледаваньне ===

Непаразуменьняў у поглядах на нэўтральнасьць можна пазьбегнуць дзякуючы практыцы дакладных і непрадузятых дасьледаваньняў усіх магчымых [[Вікіпэдыя:Крыніцы, вартыя даверу|аўтарытэтных крыніцаў]]. Гэта могуць быць кнігі ў бібліятэцы, артыкулы ў часопісах, а таксама адпаведныя вэб-рэсурсы. Невялічкая чарнавая праца можа зьберагчы шмат часу пры магчымых пазьнейшых абмеркаваньнях.

=== Балянс ===

НПГ [[#Празьмерная вага|узважвае]] існуючыя пункты гледжаньня суадносна зь іхнай пашыранасьцю. Аднак, калі аўтарытэтныя крыніцы супярэчаць адна адной, і прыблізна аднолькава прадстаўлены, задачаю нэўтральнасьці ёсьць збалянсаванае зьмяшчэньне канкурыруючых поглядаў на старонцы артыкула. Для гэтага неабходна апісаць супрацьлеглыя меркаваньні ў адпаведнасьці з рэспэктабэльнасьцю крыніцаў, аддаючы перавагу такім зь іх, якія прывялі найбольш збалянсаваны падыход у апісаньні існуючых спрэчных поглядаў.

=== Бесстароньняе апавяданьне ===

Вікіпэдыя ''апісвае'' дыскусію і, адпаведна, не ''ўступае'' ў дыскусію. Нэўтральнае апісваньне дыскусіі вымагае прэзэнтаваньня розных пунктаў гледжаньня ў непрадузятым стылі. Нават калі артыкул утрымлівае апісаньне ўсіх фактаў па тэме, перадузятасьць можа выражацца ў ім падборкай адмысловых фактаў, іхняй прэзэнтацыяй ці разьмяшчэньнем. Нэўтральныя артыкулы ствараюцца ў стылі, які прадугледжвае непрадузятую, дакладную і прапарцыйную прэзэнтацыю ўсіх прадстаўленых у артыкуле пазыцыяў.

Тон артыкулаў у Вікіпэдыі мусіць быць нэўтральным, такім, што ані сьцьвярджае, ані абвяргае пэўны пункт гледжаньня. Пажадана для гэтага не цытаваць удзельнікаў спрэчкі, а падсумоўваць дыскусію і прэзэнтаваць аргумэнты бакоў у непрадузятым стылі.

=== Ацэньваючы творчасьць ===

Выказваньне эстэтычнага захапленьня — асаблівы выпадак. Артыкулы пра мастацтва, мастакоў, і іншыя артыкулы пра творчасьць (напрыклад, пра музыкаў, актораў, кнігі і г. д.) маюць тэндэнцыю да кіданьня ў эмоцыі. Такім праявам ня месца ў энцыкляпэдыі; нехта можа не пагадзіцца, напрыклад, што вось гэты чалавек ёсьць найвялікшым гітарыстам у гісторыі. Але, несумненна, важна адзначыць, як некаторыя творцы ці іхнія творы былі ўспрынятыя публікай альбо мастацтвазнаўцамі. Падаваць рознабаковыя сучасныя ацэнкі мастацкіх твораў пажадана з цытатамі альбо спасылаючыся на вядомых асобаў. Напрыклад, тое, што [[Шэксьпір]]а лічаць адным з найвялікшых англамоўных аўтараў, — гэта тое, пра што варта сказаць у энцыкляпэдыі. Грамадзкая і навуковая крытыка творцы ці твора, грунтоўна дасьледаваная і лёгка правяраемая, дапамагае ацаніць тэматыку па заслугах, павялічвае дакладнасьць артыкула; а вось асабістыя думкі асобных удзельнікаў Вікіпэдыі — наадварот.