Удха зохёол хуудаһанай эхэ кодые хаража байна

=== Эртэнэй удха зохёол ===
[[Гильгамешай баатарай домог]] хамагай эртын мэдэгдэн удха зохёолой бүтээлэй нэгэ юм. Энэ Вавилоной баатарай домог Шумер хэлэнэй түүхэһээ үүдэһэн. Шумер түүхэнүүд (магадгүй хамагай багаар бодоход 2100 {{МЭҮ}} болозожо) хуушын хэдыш, энэнь хамагай ехэ магадлалтай {{МЭҮ}} 1900 он оршом бэшэһэн байна. Баатарлаг, найрамдал, гарза хохирол, мүнхэ амидаралай эрэлэнь сэдэбэ баатарлаг хүндэнэ.

[[Эртэнэй Энэдхэг]]дэ, удха зохёолынь анха амаар дамжадаг байһан домогуудһоо гаралтай байна. 
Эртын зохёолой түлэбдэ зүжэг, заабари, судар болон баатарай домог оруулагдаһан. 
Санскрит удха зохёол бусажа 1500-1000 {{МЭҮ}} болзожо [[Веданууд|Ведын]] эхилдэг болоод [[Түмэр зэбсэгэй үе|Түмэр зэбсэгэй]] Энэдхэгэй санскрит туулиса үргэлжэлүүлжэ байна. 
[[Веданууд]]та эртэнэй арюун нангин эхэ бэшэбэриие дунда байна. 
Самхитанууд (Ведын сугуулбари) ойролсоогоор {{МЭҮ}} 1500-1000 огоноо. Дунда 1-р зуунай {{МЭҮ}}, эсэбэл хожуу [[Хүрэл зэбсэгэй үе|Хүрэл зэбсэгэй]] болон [[Түмэр зэбсэгэй үе|Түмэр зэбсэгэй]] дунда үе гэхэд 2 дугаар дэлгэгдэжэнь Ведын хугасаанда {{МЭҮ}} 1000-500.<ref name="Flood">[[Gavin Flood]] sums up mainstream estimates, according to which the Rigveda was compiled from as early as 1500 BCE over a period of several centuries. {{Harvnb|Flood|1996|p=37}}</ref> Ойролсоогоор {{МЭҮ}} 6-р — 1-р зуунай хүртэлхэ хугасаанда хамагай нүлөөтэй хоёр Энэдхэгэй баатарай домогууд [[Махабхарата]] болон [[Рамаяна]] бэшэһэн байна.

[[Файл:Shi Jing.jpg|thumb|400px|left|[[Тэнгэри тэдхэгшэ хаан]] гар бэшэһэн [[Шүлэгэй Ном]]ой түрүүшын шүлэг]]
[[Эртэнэй Хитад]]та эртын удха зохёолой гол түлэбүүд [[гүн ухаан]], [[түүхэ]], сэрэгэй шэнжэлхэ ухаан, [[хүдөө ажахы]], [[ирагуу найраг]] сугларуулһан байгаа. Хитадай оршон үеын [[саарһан]]ай, [[ном хэблэлгэ|ном хэблэлгын]] гаралгань дэлхэйн хамагай анханай хэблэмэл соёлуудай нэгэ болобо. Хитадай удха зохёол ехэнхинь [[Жоу Улас|Зүүн Жоу уласай]] үеын (769-269 {{МЭҮ}}) ''Үзэлэй Зуун Һургуули'' ({{lang-zho|諸子百家}}) үедэ байгуулһан юм. 
Эдгээрһээ хамагай шухалтайнь [[Дао шажан]]ай, [[Моизм]]ой, Легализмай, [[Күнзы|Күнзыгэй һунгамал]] тиихэдэнь сэрэгэй шэнжэлхэ ухаанай ([[Сунь Цзы]]гэй [[Дайнай мэргэжэл]]), Хитадай түүхын (жэшээнь, [[Сыма Цянь|Сыма Цяниин]] «''Ехэ түүхэшын угай бэшэг''») ажалнууд юм.

[[Эртэнэй Грек]]да, [[Хомер]]ай [[Иллиада]] болон [[Одиссей]] баатарай домогууд мүн [[Хесиод]]ой Теогони Эртэнэй Грекай удха зохёолойнь хамагай нүлөөтэй байба. [[Платон]], [[Аристотель]] хоёр баруун [[гүн ухаан]]ай һуури байгаань гүн ухаанай сударуудые бэшэһэн; Сапфо болон Пиндар нүлөө бүхы уянгын [[ирагуу найраг]]шад байһан болоод [[Херодот]] болон [[Фукидид]] эхээр Грекай түүхэшэд байба. [[Эртэнэй Грек]]да зүжэг түгээмэл байһан хэдыш гурбан зохёогшодой тоглолтонь зүбхэн хизгаарлагдмал тоо хэбээр байдаг: [[Эсхил]], [[Софокл]] болон [[Эврипид]]. [[Аристофан]]ай зүжэгүүд анханай Хуушан Зүжэг хэлбэриин ганса зүбхэн жэшээе үзүүлнэ <ref>''Aristophanes: Butts'' K.J.Dover (ed), Oxford University Press 1970, Intro. page X.</ref>.

[[Римэй Бүгэдэ Найрамдаха Улас|Римэй Бүгэдэ Найрамдаха]] ба [[Римэй эзэнтэ гүрэн|Римэй эзэнтэ уласай]] [[Латин хэлэн|латин]] бэшэгшэд агуу ехэ Грек зохёолшые дууряаба. 
[[Виргили]]ин [[Энеид]] олон талаараа Хомерай Иллиада даган дууряана, хошон зүжэгэй зохёолшо [[Плаут]] Аристофанай мүрыень дагажа, [[Тацит]]ай «''Анналууд''» болон «''Германиа''» Фукидид бодожо олоһон үндэһэндээ адли түүхэн хандалагые дагана.