Poetin bedankt Wagner-militairen voor het vermijden van bloedvergieten

Dit blog is gesloten

We sluiten dit blog nu af.

Je kunt verder lezen over de oorlog in Oekraïne in ons nieuwe blog.

Poetin bedankt Wagner-militairen voor het vermijden van bloedvergieten

De Wagner Groep heeft de enige juiste beslissing genomen door „bloedvergieten te vermijden”. Aldus de Russische president Vladimir Poetin maandagavond in een televisietoespraak. Hij reageerde in de toespraak voor het eerst op de terugtrekking van de huurlingen van de Wagner Groep die afgelopen zaterdag naar de hoofdstad Moskou reden. Op zo’n 200 kilometer van de Russische hoofdstad maakten ze rechtsomkeert.

Hoewel Kremlin-woordvoerder Peskov vooraf had aangekondigd dat de mededeling van Poetin het „lot van het land zou veranderen”, was de presidentiële mededeling uitzonderlijk kort. Wagner-strijders kunnen onderdak krijgen in Wit-Rusland of zich aansluiten bij het reguliere Russische leger. „Ik houd mijn belofte”, zei Poetin. In een deal, die na tussenkomst van de Wit-Russische leider Aleksandr Loekasjenko zou zijn gesloten, werd afgesproken dat Wagner-militairen en Wagner-leider Jevgeni Prigozjin een vrijgeleide zouden krijgen naar Wit-Rusland.

In de toespraak liet Poetin zich niet uit over Prigozjin, die maandag zijn stilzwijgen doorbrak, nadat hij zaterdagavond was vertrokken uit de zuidelijke stad Rostov, waar zijn huurlingenleger een belangrijke basis van de Russische krijgsmacht had ingenomen. Wel bedankte hij de Russische natie voor diens „veerkracht, eenheid en patriotisme” en zei hij er zelf alles aan gedaan te hebben om bloedvergieten te voorkomen. De muiterij noemde hij een „kansloze missie”.

Prigozjin laat voor het eerst van zich horen na muiterij: ontkent couppoging in nieuw audiobericht

Na bijna twee dagen stilte publiceerde de persdienst van Wagner-baas Jevgeni Prigozjin maandag aan het einde van de middag een lange opname op Telegram, waarin hij antwoord geeft op de „duizenden vragen” die hij zegt te hebben ontvangen. Waar Prigozjin zich bevindt is nog niet bevestigd, maar geruchten doen de ronde op Russsiche Telegramkanalen dat hij in het Green City Hotel aan de rand van de Wit-Russische hoofdstad Minsk is. Het hotel kon zijn verblijf echter niet bevestigen, aldus het Russische journalistieke platform RTVI.

In de elf minuten durende audioboodschap herhaalde Prigozjin meermaals dat zijn opmars naar Moskou, door hemzelf de ‘mars van rechtvaardigheid’ genoemd, voortkwam uit protest tegen de beslissingen in de legertop en de Russische regering. Hij herhaalde meermaals dat er geen doden waren gevallen, en dat Wagner nooit uit was op een staatsgreep en dat zijn troepen in de Russische stad Rostov „door dolblije burgers met vlaggen” waren onthaald.

Hij noemt Wagner de „meest competente” militaire groepering van Rusland „en mogelijk de wereld” en benadrukt dat de huurlingenorganisatie altijd „enkel in het belang” van Rusland heeft gehandeld. „Als resultaat van intriges en ondoordachte beslissingen moest Wagner per 1 juli 2023 ophouden te bestaan”, aldus Prigozjin - een referentie aan de opdracht van het Russische Defensieministerie, begin juni, dat alle militaire vrijwilligersgroepen zich moeten laten inlijven door de reguliere Russische strijdkrachten. Volgens Prigozjin had geen van zijn mannen daar veel zin in, omdat „iedereen begreep uit de situatie en vanuit zijn ervaring dat deze beslissing tot een volledig verlies van onze strijdkracht zou leiden”.

Volgens Prigozjin was de vermeende aanval van vrijdag, door het Russische leger op een van de Wagner-kampen in het zuiden, de directe aanleiding voor actie. „Als op ons wordt geschoten zien wij dat als een poging ons te vernietigen en zullen wij daarop gepast antwoord geven.” Hij noemde zijn opstand die daarop volgde een „demonstratie” die de „ernstige veiligheidsproblemen” in het land aantoonde. Ook noemde hij het optreden van Wagner een „masterclass” en een voorbeeld voor de volgens hem mislukte invasie van Oekraïne eind februari vorig jaar.

Duitse defensieminister wil 4.000 militairen naar Litouwen sturen voor versterking NAVO-oostflank

De Duitse minister van Defensie, Boris Pistorius, zegt bereid te zijn om zo’n 4.000 militairen permanent naar Litouwen te sturen. Dat maakte hij maandag bekend tijdens een bezoek aan de Litouwse hoofdstad Vilnius, zo melden internationale persbureaus. Het doel van de stationering is om de oostflank van de NAVO te versterken. Het is nog niet bekend wanneer de Duitse militairen naar Litouwen vertrekken.

Voor de stationering moet volgens Pistorius wel een infrastructuur worden gecreëerd om de militairen en hun families te huisvesten. De Litouwse regering gaf blijk voorstander te zijn van een permanente aanwezigheid. Eerder deze maand zei de Duitse regering al een gevechtsbrigade klaar te hebben staan om Litouwen te verdedigen bij een mogelijke Russische aanval.

De maandag aangekondigde beslissing heeft volgens Pistorius niet alleen te maken met de oorlog in Oekraïne, maar ook met de eigen geschiedenis van Duitsland, dat tot het einde van de Koude Oorlog aan de oostflank van de NAVO lag.

EU stort nog eens 3,5 miljard euro in wapenfonds voor onder meer Oekraïne

De EU-lidstaten gaan nog eens 3,5 miljard euro bijstorten in een fonds voor militaire steun aan landen buiten de EU. Met het geld uit het fonds worden onder meer militaire leveringen aan Oekraïne betaald. Dat hebben de Europese ministers van Buitenlandse Zaken maandag besloten tijdens een top in Luxemburg.

Er zat oorspronkelijk zo’n 5,7 miljard euro in het fonds voor de periode van 2021 tot 2027, bedoeld voor steun aan onder meer Afrikaanse landen. Het geld gaat echter veel sneller op dan verwacht, wat door de oorlog in Oekraïne komt. EU-lidstaten besloten daarom in december van vorig jaar al zo’n 2 miljard euro bij te storten. Dat geld ging volledig naar artilleriemunitie voor Oekraïne.

Een nieuw militair steunpakket aan Oekraïne, ter waarde van 500 miljoen euro, wordt momenteel tegengehouden door Hongarije. Aanleiding is een besluit van de Oekraïense regering om de Hongaarse OTP-bank op een zwarte lijst te zetten van ‘internationale sponsors’ van de oorlog in Oekraïne, omdat deze bank tot op heden zaken blijft doen met Rusland.

NAVO-baas: gestaakte opstand bewijs dat invasie in Oekraïne strategische fout was

NAVO-chef Jens Stoltenberg ziet de gestaakte opstand van afgelopen weekend door huurlingen van de Wagner Groep als bewijs dat de Russische invasie in Oekraïne een „strategische fout” was. Dat zei hij maandag in de Litouwse hoofdstad Vilnius, melden internationale persbureaus.

„We houden de situatie in Rusland in de gaten”, aldus Stoltenberg. „De gebeurtenissen van het weekend zijn een interne Russische aangelegenheid, en weer een bewijs van de grote strategische fout die president Vladimir Poetin maakte bij zijn illegale annexatie van de Krim en de oorlog tegen Oekraïne.”

Russische media: strafzaak tegen Wagner-baas wegens muiterij gaat door

De strafzaak tegen Wagner-baas Jevgeni Prigozjin die afgelopen vrijdag werd geopend voor het organiseren van een gewapende opstand zou toch nog lopen. Dat melden Russische persbureaus maandag.

Afgelopen weekend zeiden Russische autoriteiten dat ze de strafzaak tegen Prigozjin zouden afsluiten, als onderdeel van de deal die een einde maakte aan de opmars van Wagner-troepen naar Moskou. Bij die deal was afgesproken dat Prigozjin naar Wit-Rusland zou verhuizen. Of hij daar inmiddels is aangekomen, is vooralsnog niet duidelijk.

Buitenlandchef EU: Russische macht aan het kraken na opstand

Volgens Josep Borrell, hoofd van het buitenlands beleid van de Europese Unie, is „de Russische macht aan het kraken” na de afgebroken Wagner-opstand. Dat zei hij maandag in Luxemburg voor een EU-bijeenkomst van ministers van Buitenlandse Zaken, melden internationale persbureaus. Borrell benadrukte dat politieke instabiliteit in een kernmacht als Rusland „geen goede zaak” is.

„Wat er dit weekend is gebeurd, toont aan dat de oorlog in Oekraïne de Russische macht aan het breken is en haar politieke systeem aantast. Het monster (doelend op Wagner, red.) bijt zijn schepper”, aldus Borrell.

Ook de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra (CDA) toonde zich bezorgd over de recente ontwikkelingen in Rusland. „We zijn allemaal natuurlijk zeer bezorgd wat de oorlog en ook dit soort ontwikkelingen nu betekenen voor de stabiliteit van Europa”, zei Hoekstra aan persbureau ANP bij aankomst voor het EU-overleg. Hoekstra wil naar eigen zeggen de aandacht behouden op hulp aan Oekraïne. „Laten we onze ogen op de bal houden.”

Russische roebel daalt in waarde na Wagner-opstand

De Russische roebel heeft maandag zijn laagste punt in ruim een jaar bereikt ten opzichte van de dollar. Dat melden internationale persbureaus waaronder Reuters. De negatieve effecten op de financiële markt komen na de afgebroken opstand van de Wagner Groep op zaterdag. De Russische munteenheid daalde tot 3 procent ten opzichte van de de dollar, al herpakte de markt zich nadien lichtjes. Eén dollar is nu net iets meer dan 85 roebel, de laagste waarde in bijna vijftien maanden.

Vóór het begin van de Oekraïne-oorlog kon een dollar voor zo’n 73 roebel worden ingekocht. Twee maanden later steeg dat naar 130 roebel. Volgens een analist die Reuters maandag opvoert is de piek van de spanningen voorbij, maar zullen de recente politieke ontwikkelingen in Rusland nog enige tijd voelbaar blijven.

Burgemeester Moskou heft antiterreurmaatregelen op

Sergej Sobjanin, de burgemeester van Moskou, heeft een einde gemaakt aan de antiterreurmaatregelen in zijn stad. Dat laat hij maandag weten via Telegram. De maatregelen werden zaterdag ingevoerd vanwege de gewapende opstand van de huurlingen van de Wagner Groep. In de aankondiging bedankte Sobjanin de inwoners voor hun „kalmte en begrip”.

Onderdeel van de veiligheidsmaatregelen die zaterdagochtend werden opgeschroefd in de Russische hoofdstad waren onder meer het afsluiten van het Rode Plein en een verscherpte paspoortcontrole rondom het gebied. Volgens persbureau Reuters laat de Russische nationale antiterrorismecommissie inmiddels weten dat de situatie in het land „stabiel” is.

‘Russische minister van Defensie Sjojgoe bezoekt troepen aan front’

De Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe heeft de Russische troepen bezocht aan het front in Oekraïne. Dat meldt het Russische persbureau RIA maandag. Het zou zijn eerste publieke optreden zijn sinds de gestaakte Wagner-opstand van zaterdag.

Op ongeverifieerde beelden die maandagochtend door het Russische ministerie van Defensie zijn vrijgegeven is te zien hoe de defensieminister samen met kolonel-generaal Jevgeni Nikiforov in een vliegtuig zit. Op de video ontbreekt geluid waardoor het niet meteen duidelijk is waar of wanneer het bezoek had plaatsgevonden. Volgens het Russische staatskanaal Zvezda zou Sjojgoe op de beelden uitleg krijgen van Nikiforov over de huidige situatie aan de frontlinie in Oekraïne.

Oekraïense onderminister: afgelopen week geen noemenswaardige veranderingen langs zuidelijke frontlinie

De situatie op het slagveld in het zuiden is de afgelopen week nauwelijks veranderd, aldus de Oekraïense onderminister van Defensie Hanna Maliar. Dat meldt persbureau Reuters maandag. De zuidelijke frontlinie heeft de afgelopen week „geen noemenswaardige veranderingen vertoond”. Oekraïne heeft sinds het begin van het tegenoffensief nu 130 vierkante kilometer aan terrein heroverd langs de zuidelijke frontlinie, volgens Maliar. Een week geleden zei Maliar nog dat er in de twee weken daarvoor 113 vierkante kilometer was heroverd.

Langs het oostelijke deel van de frontlinie hebben de afgelopen week ongeveer 250 gevechten hebben plaatsgevonden, voegde Maliar toe. Waaronder bij de plaatsen Lyman, Bachmoet, Avdiivka en Marjinka.

Oekraïne is enkele weken geleden begonnen met een offensief om de door Rusland bezette gebieden te heroveren. Vorige week zei de Oekraïense president Volodymyr Zelensky tegen de BBC dat het offensief moeizaam verloopt. Zelensky gaf toen aan pas te stoppen wanneer de Russische troepen het land verlaten hebben.

Adviseur Zelensky: Wagner Groep heeft Oekraïne nog niet verlaten

De Wagner Groep heeft Oekraïne nog niet verlaten, zegt adviseur Mychajlo Podoljak van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky tegen persbureau Bloomberg. Hij ziet geen uittocht in de regio Loehansk, waar de hoofdmacht van het huurlingenleger is gevestigd. „Ik begrijp dat ze hun taken en afspraken nog niet afgerond hebben en dat er nog geen kijk is op hun nieuwe logistiek”, legt Podoljak uit.

Oekraïne probeert volgens Podoljak nu in te schatten of er wat gaat veranderen in het Russische leger, aangezien de Wagner Groep „veel agressiever en bekwamer” was op het slagveld dan het leger.

Intussen is het nog altijd niet duidelijk waar Wagner-baas Jevgeni Prigozjin zich bevindt. Hij blies zaterdagavond zijn opmars naar Moskou af „om bloedvergieten te voorkomen” en zou zich in Wit-Rusland gaan vestigen. Maar nadat hij in een zwarte auto vertrok uit de Zuid-Russische stad Rostov aan de Don is er niks meer van hem vernomen.

Wit-Russische oppositieleider Tichanovskaja: komst Prigozjin leidt tot meer instabiliteit in ons land

De Wit-Russische oppositieleider Svetlana Tichanovskaja vreest meer onrust in haar land als Wagner-baas Jevgeni Prigozjin zich daar zal vestigen. Op Twitter schrijft de in Litouwen in ballingschap verblijvende Tichanovskaja dat de komst van „oorlogsmisdadiger Prigozjin” zal leiden tot meer instabiliteit in het land. „Wit-Rusland heeft niet nog meer criminelen en schurken nodig, maar gerechtigheid, vrijheid en veiligheid voor ons volk.”

Zaterdag werd bekendgemaakt dat Prigozjin naar Wit-Rusland verhuist als onderdeel van een gesloten deal tussen het Kremlin en het huuurlingenleger. De afspraak kwam tot stand door bemiddeling van de Wit-Russische president Alexandr Loekasjenko. Met de afspraak kwam een einde aan de gewapende muiterij van Prigozjins Wagner Groep tegen de Russische legerleiding. Maar volgens Tichanovskaja haalt Loekasjenko „zijn gebruikelijke trucs uit”. „De dictator zal nooit een vredestichter zijn en zijn enige plaats is in het tribunaal, niet aan de onderhandelingstafel.”

Waar Prigozjin zich momenteel bevindt, is nog onduidelijk. Ook is niet bekend of hij al onderweg is naar Wit-Rusland. Zaterdagavond was op beelden te zien dat de Wagner-baas in een auto vertrok uit het Zuid-Russische Rostov-aan-de-Don.

Lees ook: Oekraïense reserve-kolonel: ‘Alles wat Prigozjin heeft gedaan is nuttig voor Oekraïne’

Poetin verschijnt op staatstelevisie zonder te spreken over Wagner-muiterij

De Russische staatszender Rossiya heeft zondag een interview uitgezonden met Vladimir Poetin, waarin de president zelfverzekerd spreekt over zijn plannen in wat hij de „speciale militaire operatie” in Oekraïne noemt. Het interview is waarschijnlijk voor de muiterij van de Wagner Groep opgenomen, want de staatstelevisie meldde dat het interview plaatsvond na een bijeenkomst met nieuwe militairen. Zo’n bijeenkomst vond afgelopen woensdag plaats.

Zaterdagochtend reageerde Poetin wel op de muiterij van de Wagner Groep. Toen zette hij de manschappen van Prigozjin neer als „landverraders” en sprak hij van „een dolkstoot in de rug van het volk”. Na inname van Rostov-aan-de-Don door de Wagner-huurlingen trok het huurlingenleger van Prigozjin richting Moskou. Na een deal die zou zijn gesloten met tussenkomst van de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko, maakten de manschappen op zo’n 200 kilometer van de Russische hoofdstad rechtsomkeert.

‘Extreme vernedering’
Hoewel Poetin zegt dat de operatie in Oekraïne volgens plan verloopt, tonen de gebeurtenissen van de afgelopen 48 uur het tegendeel. De meeste analisten stellen dat de opstand een grote klap voor hem is, maar benadrukken dat er ook nog veel onduidelijk is over de gevolgen. „Een extreme vernedering, voor een dictatuur die gebouwd is op het idee van onbetwiste macht”, noemt veiligheidsexpert Phillips O’Brien van de Schotse St. Andrews-universiteit de gebeurtenissen tegen persbureau AP. „Als Prigozjin op korte termijn heeft verloren, is Poetin waarschijnlijk de verliezer op lange termijn.”

Lees ook deze analyse: Poetin schiep met Prigozjin zijn eigen monster van Frankenstein

In de deal die de Wagner-huurlingen Rusland deed verlaten kregen ze garanties niet vervolgd te zullen worden. Prigozjin zelf zou naar Wit-Rusland gaan, maar vooralsnog is het onduidelijk waar de Wagner-voorman achter de muiterij zich bevindt, noch waar de teruggetrokken Wagner-leden naartoe gaan. Op zijn Telegram-account, waar Prigozjin de afgelopen dagen het ene na het andere audiofragment deelde, dateert zijn laatste bericht van zaterdagavond.

Rust wedergekeerd in Rostov, verkeersbeperkingen in regio opgeheven

De rust lijkt weergekeerd in de Russische regio Rostov nadat het Wagner-leger er zaterdag een militaire basis innam. De huurlingen van Jevgeni Prigozjin zijn inmiddels vertrokken uit Rostov. Volgens lokale autoriteiten zijn alle transportbeperkingen in de regio opgeheven. Die waren ingesteld om de huurlingen de pas af te snijden. Ook rijdt het openbaar vervoer volgens lokale autoriteiten weer zoals gebruikelijk, melden Russische staatspersbureaus. Op beelden die door het Russische staatspersbureau RIA Novosti op Telegram zijn gedeeld is te zien dat auto’s en bussen weer door de stad rijden.

De aanwezigheid van Wagner heeft meerdere wegen in Rostov wel beschadigd. De zware voertuigen van het huurlingenleger hebben schade toegebracht aan meer dan tienduizend vierkante meter aan wegen, zegt de burgemeester van Rostov-aan-de-Don via Telegram. Reparaties aan die wegen gaan volgens hem snel beginnen en zullen twee dagen duren.

In de provincies Moskou en Toela zijn nog steeds verkeersbeperkingen van kracht op de snelweg M4. De Wagner-huurlingen reden zaterdag over die weg richting Moskou. Op video’s was te zien hoe Russische veiligheidsdiensten wegversperringen en verdedigende posities op de weg opwierpen. Inwoners van Moskou werden opgeroepen om de weg tot 10 uur lokale tijd te vermijden. Ook hebben Moskovieten maandag een vrije dag voor hun eigen veiligheid, ondanks dat de confrontatie met het Wagner is afgewend. Dat zei een woordvoerder van de burgemeester tegen staatspersbureau Ria Novosti.

Beelden vertrek Wagner uit legerbasis Rostov

Rustige nacht nadat opmars van Wagner naar Moskou werd gestaakt. Kort de gebeurtenissen op een rij

De Wagner-huurlingen van Jevgeni Prigozjin maakten zaterdag een opmars naar Moskou, maar staakten die actie nog dezelfde dag. Prigozjin stopte de mars naar verluidt door interventie van de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko. De situatie in Rusland lijkt daarmee te de-escaleren. De nacht van zaterdag op zondag verliep relatief rustig. Dit is tot nu toe bekend:

• Het hoofd van Wagner, Jevgeni Prigozjin, zei zaterdagavond in een audiobericht op Telegram zijn huurlingen te hebben bevolen hun opmars naar Moskou te stoppen. De Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko maakte bekend dat Prigozjin daarmee instemde na bemiddeling. Een van de garanties die Wagner kreeg, betreft de veiligheid van zijn manschappen. Inmiddels zouden de Wagner-troepen weer koers zetten richting het Oekraïense front. Prigozjin wordt zelf verbannen naar Wit-Rusland, meldt het Russische staatspersebureau TASS. Hij wordt niet aangeklaagd voor zijn muiterij.
• De Wagner-huurlingen zouden Moskou zaterdag tot zo’n 200 kilometer hebben genaderd, na bevel van Prigozjin om de Russische hoofdstad binnen te vallen, in wat hij een „mars der gerechtigheid” noemde. De Wagner-leider kwam tot dat besluit nadat een aantal van zijn manschappen, volgens hem, was getroffen in een Russisch bombardement eerder deze week. Een direct treffen tussen nog in Rusland gestationeerde militaire eenheden en die van Wagner bleef grotendeels uit, al circuleerden er beelden en berichten over een neergeschoten Ka-52-gevechtshelikopter. Ook vloog een oliedepot nabij het zuidelijk gelegen Voronezj in brand.
• Eerder op zaterdag werden diverse fysieke en digitale blokkades opgelegd in Rusland en rondom hoofdstad Moskou. Zo werden op meerdere plekken wegen afgezet, en werd Russen de toegang tot Google News en de digitale kanalen van Wagner ontzegd. Moskovieten werd gesommeerd binnen te blijven met oog op de mogelijke gevechten in de Russische hoofdstad.
• Buitenlandse leiders volgden de ontwikkelingen zaterdag op de voet. Zo werd de G7 van vooraanstaande geïndustrialiseerde staten bijeengeroepen en vond er in de VS hoog overleg plaats tussen onder meer president Joe Biden en diens minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken. Buurland Wit-Rusland sprak steun uit voor president Poetin en diens bewind.
• De Amerikaanse veiligheidsdiensten zouden sinds half juni al geweten hebben van de plannen van Prigozjin om in opstand te komen. Dat meldt The Washington Post op basis van anonieme bronnen. Wanneer hij precies in actie zou gaan komen en wat hij zou gaan doen, was volgens de krant voor de veiligheidsdiensten tot kort voor de opstand onduidelijk.
• Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken raadt Nederlandse burgers met klem aan om niet meer naar Rusland af te reizen. Landgenoten die zich nog op Russisch grondgebied bevinden wordt geadviseerd om het land te verlaten.

Welkom in dit blog

In dit blog houdt NRC de belangrijkste ontwikkelingen bij rond de oorlog in Oekraïne.

Je kunt ons vorige blog hier terugvinden.