Антуан де Сент-Экзюпери страницӑн кодне пӑхни

{{redirect|Сент-Экзюпери}}
{{Çыравçă
 |Ят                   = Антуан де Сент-Экзюпери
 |Тăван ят             = {{lang-fr|Antoine de Saint-Exupéry}}
 |Ӳкерчĕк              = Antoine de Saint-Exupéry.jpg
 |Ӳкерчĕке ăнлантарни  = <small>Сент-Экзюпери кимĕ çинче, Монреаль (Канада) çумĕнчи кӳлĕ. Стоп-кадр, 1942 çул, çу уйăхĕ.</small>
 |Çуралнă вăхăт        = [[1900]], [[çĕртме, 29]]
 |Çуралнă вырăн        = {{ÇВ|Лион|Лионра}}, [[Франци]]
 |Вилнĕ вăхăт          = [[1944]], [[утă, 31]]
 |Вилнĕ вырăн          = [[Вăтаçĕр тинĕсĕ]]
 |Ĕçлев тĕсĕ           = [[çыравçă]], журналист, вĕçевçĕ
 |Хастар çулсем        = 1926-1944
 |Телĕ =
 |Жанр =
 |Ĕçсен чĕлхи          = [[Франс чĕлхи|франс]]
 |Чыславсем            = {{{!}} style="background: transparent"
{{!}}{{Хисеплĕ легион орденĕн офицерĕ}}{{!!}}{{Вăрçă Хĕресĕ 1939-1945 (Франци)}}
{{!}}}
 |Lib =
}}
'''Антуа́н Мари́ Жан-Бати́ст Роже́ де Сент-Экзюпери́''' ({{lang-fr|Antoine Marie Jean-Baptiste Roger de Saint-Exupéry}}; 1900, çĕртме, 29, [[Лион]], [[Франци]] — 1944, утă, 31 (вĕçеврен таврăнман)) — паллă  франс  çыравçи, сăвăçи тата вĕçевçĕ-профессионал, эссейçĕ. [[Граф (титул)|Граф]].

== Биографи ==
Антуан де Сент-Экзюпери дворян (граф) çемйинче çуралнă. Тăватă çула çитсен унăн ашшĕ вилет. Пĕчек Антуана амăшĕ вĕрентсе пăхса çитĕнтерет. Антуан Монтрери иезуитсен шкулĕнче, Швейцаринчи католик пансионĕнче пĕлӳ пухать. 1917 çулта Парижри Ӳнер Шкулĕнчи архитектура факультетне вĕренме кĕрет.

1921 çулта Антуана çар хĕсметĕнче вĕçевçĕсен курсĕнче вĕренме тӳр килет. Тепĕр çултан Экзюпери пилот пулса тăрать те Парижа куçса килет, çыравçă ĕçĕпе пурăнма тытăнать. Анчах та çак малтан ăнăçу кӳмест, çавăнпа вăл темтепĕр ĕçпе хăтланать: автомобильсене сутать, кĕнеке лавккинче тăрăшать.

1925 çулта çеç Экзюпери хăйĕн ĕмĕтне тинех шыраса тупать —«[[Аэропосталь]]» компанин вĕçевçи (пилочĕ) пулса тăрать, Африкăн çурçĕр çĕрĕсене почтă турттарать. Тепĕр икĕ çултан ăна Сахарăн таçти аяккинчи Кап-Джуби аэропорчĕн пуçлăхĕ тăваççĕ. Сахарăра Антуан чунĕ шалти лăпкăллă кăмăл тупать, унăн кайранхи кĕнекесенче çак туйăм вара питĕ сисĕнет.

1929 çулта Экзюпери хăйĕн авиакомпанин Буэнос-Айресри уйрăмне ертсе пырать. 1931 çулта Европăна таврăнать, каллех почтă линийĕсене ĕçе куçать; лётчик-тĕпчевçĕ, 1930-мĕш çулсем варринчен журналист пулса ĕçлет, 1935 çулта корреспондент ĕçепе Мускава килет (çак визит çинчен пилĕк очерк çуралать). Корреспондент пулса Испани граждан вăрçине кайнă.

Нацистсемпе Сент-Экзюпери Иккĕмĕш Тĕнче вăрçин пĕрремĕш кунĕсенченех вăрçăна хутшăнать, 1944 çулхи утă, 31 Сардини утравĕнчи аэродромран тĕпчев вĕçевне каять те — таврăнаймасть, пĕр хыпарсăр çухалать. 

Чылай вăхăт хушши Экзюпери мĕнле вилни пирки ним те паллă пулман. 1998 çулта çеç пулăç Марсель çумĕнчи тинĕсре браслет тупнă. Браслет çинче «Antoine», «Consuelo» (Экзюпери арăмĕн ячĕ) тата «c/o Reynal & Hitchcock, 386, 4th Ave. NYC USA» çырнисем (Кĕнеке кăларăвĕн адресĕ, унта Сент-Экзюпери кĕнекисем пичетленнĕ) пулнă. 2000 çулхи çу уйăхĕнче Люк Ванрель шывчăмаканĕ 70-метр тарăнăшăвĕнче самолёт ишĕлчĕкĕсене курнă. Самолёт юлашкийĕсем 400 метр анлăшĕнче, 1 çухрăм таврашĕнче саланса выртнă. Франци ертĕвĕ çвк районта шыравсем ирттерме чарнă, 2003 çулхи кĕркунне çеç ирĕк панă. Самолёт ванчăкĕсене çӳле хăпартса тĕпченĕ. Пĕр пайĕ — пилот кабини, унăн сери номерĕ саыхланса юлнă: 2734-L. Америка çар архивĕсенче тĕпчевçĕсем вăрçă вăхăтĕнче çак тапхăрта çухалнă самолетсен номерĕсене танлашатарса пăхнă. Çак номер АПШ-ăн 42-68223 номерлĕ Lockheed Lightning P-38 çар самолётне пĕлтернĕ. Çак машинăпа Экзюпери вĕçевçĕ çӳренĕ. Германи çарĕсен архивĕсенче çак вырăнта 1944 çулхи утă, 31 кунĕнче персе антарнă самолетсен шутĕнче çак самолет çук, машина ванчăкĕсем çинче персе çунтарнă йĕрсем те палăрмаççĕ. Çапла вара тĕрлĕ версисем çуралаççĕ, вĕсем хушшинче техника пăтăрмахĕсем е вĕçевçĕн суицичĕ (хăй çине хăй алă хуни).

'''Литература палăртăвĕсем'''
* [[1930]] — Фемина — «Каçхи вĕçев», роман; 
* [[1939]] —Франци Академийĕн Гран-При дю Роман — «Ветер, песок и звезды»; 
* 1939 — АПШ-ăн Наци кĕнеке премийĕ — «Ветер, песок и звезды». 

'''Вăрçă хисепĕсем'''

* 1939 — Франци Республикин Çар Хĕресĕ.

'''Экзюпери ятне тивĕçтернĕ'''

* Лион аэропорчĕ, Aéroport Lyon-Saint-Exupéry, Лион; 
* Астероид 2578 Saint-Exupéry, Татьяна Смирнова астроном [[1975]] [[чӳк, 2]] уçнă.
  
== Библиографи ==

=== Тĕп ĕçĕсем ===
* "Кăнтăр курьерĕ", Courrier Sud. Editions Gallimard, 1929. English: Southern Mail. Южный почтовый. (Вариант: «Почта — на Юг»). Роман. Вырăсла: Баранович М. (1960), Исаева Т. (1963), Кузьмин Д. (2000)
* "Каçхи вĕçев", Vol de nuit. Roman. Gallimard, 1931. Preface d’Andre Gide. English: Night Flight. Ночной полет. Роман. Чапĕсем: раштав, 1931, Фемин парни. Вырăсла Ваксмахер М. куçарнă (1962) 
* "Этемсен планети", (Terre des hommes. Roman. Editions Gallimard, Paris, 1938. English: Wind, Sand, and Stars. Планета людей. (Вариант: Земля людей.) Роман. Награды: 1939 Большая премия Французской академии (25.05.1939). 1940 Nation Book award USA. Переводы на русский язык: Велле Г. «Земля людей» (1957) , [[Галь, Нора|Нора Галь]] «Планета людей» (1963) 
* Çар вĕçевçи (пилочĕ), Pilote de guerre. Recit. Editions Gallimard, 1942. English: Flight to Arras. Reynal&Hitchcock, New York, 1942. Военный летчик. Повесть. Переводы на русский язык: Тетеревникова А. (1963)
* Lettre à un otage. Essai. Editions Gallimard, 1943. English: Letter to a Hostage. Письмо заложнику. Эссе. Переводы на русский язык: Баранович М. (1960), Грачев Р. (1963), [[Галь, Нора|Нора Галь]] (1972)
* "[[Пĕчĕк Тиккĕ]]", Le petit prince. The little prince. Reynal&Hitchcock, New York, 1943. (одновременно на французском и английском языках) Le petit prince. Illustrations originales de l’auteur. Editions Gallimard, 1945. English: The Little Prince. [[Маленький принц]]. Переводы на русский язык: [[Галь, Нора|Нора Галь]] (1958) 
* "Цитадель", Citadelle. Editions Gallimard, 1948. English: The Wisdom of the Sands. Цитадель. Переводы на русский язык: Кожевникова М. (1996)

=== Вăрçă хыççăн пичетленнисем ===
* "Çамрăклăх çырăвĕсем", Lettres de jeunesse. Editions Gallimard, 1953. Preface de Renee de Saussine. Письма юности. 
* Carnets. Editions Gallimard, 1953. Записные книжки. 
* "Анне патне çšрнисем", Lettres à sa mère. Editions Gallimard, 1954. Prologue de Madame de Saint-Exupery. Письма к матери. 
* Un sens à la vie. Editions 1956. Textes inédits recueillis et présentés par Claude Reynal. Придать жизни смысл. Неизданные тексты, собранные Клодом Рейналем. 
* Ecrits de guerre. Préface de Raymond Aron. Editions Gallimard, 1982. Военные записки. 1939—1944 гг. 
* "Хăшпĕр кĕнекесене аса илсе", Воспоминания о некоторых книгах. Эссе. Переводы на русский язык: Баевская Е. В.

=== Пĕчĕк ĕçĕсем ===
* Кто ты, солдат? Переводы на русский язык: Гинзбург Ю. А. 
* Лётчик (первый рассказ, опубликован [[1 апреля]] [[1926]] года в журнале «Серебряный корабль»).
* Мораль необходимости. Переводы на русский язык: Цывьян Л. М. 
* Надо придать смысл человеческой жизни. Переводы на русский язык: Гинзбург Ю. А. 
* Обращение к американцам. Переводы на русский язык: Цывьян Л. М. 
* Пангерманизм и его пропаганда. Переводы на русский язык: Цывьян Л. М. 
* Пилот и стихии. Переводы на русский язык: Грачев Р. 
* Послание американцу. Переводы на русский язык: Цывьян Л. М. 
* Послание молодым американцам. Переводы на русский язык: Баевская Е. В. 
* Предисловие к книге Энн Морроу-Линдберг «Поднимается ветер». Переводы на русский язык: Гинзбург Ю. А. 
* Предисловие к номеру журнала «Документ», посвященному летчикам-испытателям. Переводы на русский язык: Гинзбург Ю. А. 
* Преступление и наказание. Статья. Переводы на русский язык: Кузьмин Д. 
* Среди ночи голоса врагов перекликаются из окопов. Переводы на русский язык: Гинзбург Ю. А. 
* Темы «Цитадели». Переводы на русский язык: Баевская Е. В. 
* Франция прежде всего. Переводы на русский язык: Баевская Е. В.

=== Çырусем ===
* Письма матери: [1939, декабрь] [1940, апрель] [1940, июнь] [1944, 5 января] [1944, июль] 
* Письма жене, Консуэло: [1943, апрель] [1943?, без даты] 
* Письма Х. (г-же Н): [1939, 26 октября] [1939, начало ноября] [1939, середина декабря] [1939, 22 или 23 декабря] [1939, декабрь] [1939, конец декабря] [1940, январь] [1940, июль] [1940, 1 декабря] [1941, 8 сентября] [1942, февраль] [1943?, неотправленное][текст] [1943, середина ноября?] [1943, декабрь] [1944, 10 января] [1944, 30 июля] 
* Письма Леону Верту [1939?] [1940, январь] [1940, февраль] [1940, апрель] 
* Письма Льюису Галантьеру [1941, ноябрь] [1942?, без даты] [1942, январь] [1944, май] 
* Письма Ж. Пелисье. [1943, 8 июня] [1944, 10 января] [1944, 9-10 июля] 
* Письма генералу Шамбу [1943, июнь: неотправленное письмо генералу Х. (генералу Шамбу?)] [1943, 3 июля] 
* Письма Ивонне де Летранж [1944, февраль] 
* Письма г-же Франсуа де Роз [1944, май] Переводы на русский язык: Цывьян Л. М. 
* Письма Пьеру Даллозу [30 или 31 июля]

=== Тĕрлĕрен ===
(çырусем, телеграммăсем, çырса хунисем…)

* Запись в Книге почёта эскадрильи [1940]
* Запись в Книге почёта авиагруппы 1/3 [1942]
* Письмо одному из противников [1942]
* Письмо неизвестному корреспонденту [1944, 6 июня]
* Телеграмма Кертису Хичкоку [1944, 15 июля]
* Пари между Сент-Эксом и его другом полковником Максом Желе.

== Антуан çинчен çырнисем ==
* Григорьев В. П. Антуан Сент-Экзюпери: Биография писателя. — Л.: Просвещение, 1973.
* Нора Галь. Под звездой Сент-Экса.
* Грачёв Р. Антуан де Сент-Экзюпери. — В кн.: Писатели Франции. Под ред. Е. Г. Эткинда. — М., Просвещение, 1964. — с. 661—667. 
* Грачёв Р. О первой книге писателя-летчика. — «Нева», 1963, №9. 
* Губман Б. Маленький принц над цитаделью духа. — В кн.: Сент-Экзюпери А. де. Сочинения: В 2 т. — Пер. с фр. — М.: «Согласие», 1994. — Т.2, стр. 542.
* Saint-Exupéry: A Biography, Stacy Schiff, Pimlico 1994
* Яценко Н. И. Мой Сент-Экзюпери: Записки библиофила. — Ульяновск: Симб. кн., 1995. — 184 с.: ил. 
* Bell M. Gabrielle Roy and Antoine De Saint-Exupéry: Terre Des Hommes — Self and Non-Self. 
* Capestany E.J. The Dialectic of the Little Prince. 
* Higgins J.E. The Little Prince : A Reverie of Substance. 
* Les critiques de notre temps et Sain-Exupéry. Paris, 1971. 
* Nguyen-Van-Huy P. Le Compagnon du Petit Prince: Cahier d’Exercises sur le Texte de Saint-Exupéry. 
* Nguyen-Van-Huy P. Le Dévenir et la Conscience Cosmique chez Saint-Exupéry. 
* Van Den Berghe C.L. La Penseé de Saint-Exupéry.

== Çавăн пекех ==

== Каçăсем ==
* [http://www.saint-exupery.org Антуан де Сент-Экзюпери официаллă сайчĕ(на французском языке)]
* [http://spintongues.vladivostok.com/StX.html Сент-Экзюпери: çуралнăранпа 100-çул тултарнипе]
* [http://www.petit-prince.at «Пĕчĕк тикки» 198 урăх чĕлхесем]
* [http://www.mai.ru/projects/flight/exupery Ĕмĕт вĕçевĕ: Сент-Экзюпери] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070701084214/http://www.mai.ru/projects/flight/exupery/ |date=2007-07-01 }}
* [http://www.lib.ru|http://lib.ru/EKZUPERY]
* [http://www.little-prince.org Ача-пăча сайчĕ «Пĕчĕк тикки» (англ.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170928084216/http://www.little-prince.org/ |date=2017-09-28 }}
* [http://www.ekzupery.ru/ Антуан де Сент-Экзюпери - çыравçă пултарулăхĕ çинчен]{{Ĕçлемен каçă|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

{{Сент-Экзюпери}}

[[Категори:Франци çыравçисем|Сент-Экзюпери, Антуан де]]