Android

Android (ji peyva yewnanî androides bi wateya wek mirovan) yek ji pergala xebitandinê ji bo guhêzbar e wek smartphone û komputera tablet. Ev pergaleke Open Source e, ji aliyê Open Handset Alliance ve hatiyê pêşvêbirin û bi Google tê birêkirin. Bingeha xwe Linux-Kernek e.

Android
Mobile operating system
Logoya Android
Ziman	japonî, zimanê rûsî, pirzimanî, inglîzî, çînî, Yue Chinese, îtalî, ketelanî û spanî
Dema avabûnê	23 îlon 2008
Damezrîner	Rich Miner Andrew Rubin Google Open Handset Alliance
Jê çêbûyî	ColorOS LineageOS CyanogenMod Remix OS Replicant OmniROM EMUI Fire OS MIUI One UI
Pêk tê ji	Linux kernel Bionic Dalvik VM (2008–2014) Android Runtime (2014–)
Maskot	Bugdroid
Malper	www.android.com
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Larry Page di 13ê adara 2013an de aşkere kir ku êdî li hemû cîhanê ji 750 mîlyon pirtir guhêzbar bi rêya Androidê dixebitin û Eric Schmidt di nîsala 2013an de diyar kir ku ev jimar her roj bi 1,5 mîlyon guhêzbarên nû zêde dibe.

Dîrok

Di havîna 2005an de Google şirketa Android a ku di havîna 2003an de hatibû damezirandin kirî. Di wê demê de Android hê nedihate nasîn. Tenê dihate zanîn ku evya pergalan ji bo telefonên bêrikê amade dikir.

Di 5ê çiriya paşîn 2007an de Google da nasîn ku ewê bi hevkariya 33 endamên Open Headset Alliance ji bo telefonên bêrikê pergaleke xebitandinê ya bi navê 'Android' pês bixe. Ji 11'e çiriya pêşîn 2008an pêve Androîd êdî bi awayeke fermî ji raya gistî re amade ye.

Yekem guhêzbarê ku bi alîkariya pergala xebitandinê ya Android kar dikir smartphone a bi navê HTC Dream bû û ev di 22ê çiriya pêşîn 2008an de li DYAyê bi rêya T-Mobile G1 kete piyasê. Yek ji taybetiyên vê smartphoneê ev bu ku karibû Global Positioning System bikarbîne û xwediyê sensorên hereketê bû jî. Herwiha, ev taybetî heta îro beseke bingeh a Androidê ye. Ji wir û pê ve gelek guhêzbarên reng bi reng ên sîrketên cuda hene û bi Androidê kar dikin. Ji sala 2010an heta îro Google êdî guhêzbarên xwe yên Androidê jî bi xwe amade dike, wek guhêzbarên Nexusê.

Ekran û bikaranîna wê

HTC Dream: Yekemîn guhêzbarê piyasê ku bi rêya Aandroid kar dike.

Bikarhênerên Androidê wê bi rêya touchscreen (ekrana destdayînê) û çend tûşên software an jî hardware bikartîne. Ji vê bêhtir gelek sepanên cuda hene, yên ku digel birêvebirîna axaftinê karin bên bikaranîn. Rûyê bingeh ê ekranê ji 3 heta 7 ekranên destpêkê pêk tê û her yek ji wan rûyê guhêzbarê tijî dike.

Kenarê jorîn wek 'perpaza agahiyan' kare bê dîtin: Li milê xwe yê rastê agahiyên derheqê saet, rewsa sarjê, girêdana înternetê, bluetooth û WLANê nîsan dide. Li milê xwe yê cepê jî agahiyên derheqê pergalên aktîf û peyamên cûr bi cûr (wek ên pergalê) hene.